Kromhout (bedrijf)

Museumwerf Kromhout

Fabriekshal van Kromhout aan het IJ, nu evenementenhal en restaurant

Kromhout-scheepsmotor Shipsengine1952 Kromhout V6T truck

1939 Kromhout TB4/Verheul-bus, Enhabo

Kromhout TBZ100/Verheul-bus, bouwjaar 1957, HTM 327

De Kromhout Motoren Fabriek te Amsterdam was jarenlang de bekendste bouwer van vrachtauto‘s, autobussen en scheepsmotoren van Nederland.

Geschiedenis

Scheepswerf

1924 Kromhout B-7669Toch begon het met een heel ander product. Het begon in de 18e eeuw, met de aanschaf van een werf, waar jarenlang houten zeilschepen werden gemaakt. Daar komt ook de naam “Kromhout” vandaan: het is het “kromme hout” dat bij uitstek geschikt is om een scheepsspant van te maken. In diverse plaatsen, zoals Dordrecht, zijn straten te vinden met de naam Kromhout. Dit duidt op de aanwezigheid van een scheepswerf in het verleden.1926 Asjes-Minerva-Kromhout1927 kromhout autocarOp 11 maart 1867 werd de werf ‘t Kromhout op de Hoogte Kadijk gekocht door Daniël Goedkoop. Later zetten zijn zonen het bedrijf voort. Toen stoomboten in opkomst waren, ging werf ‘t Kromhout over op ijzeren stoomschepen. Rond 1900 lukte het een ingenieur bij Kromhout om een zogenaamde Ottomotor te laten werken. Bijna gelijktijdig begon men met het inbouwen van deze motoren in vrachtauto‘s en boten (voornamelijk opduwers). Deze 1-cilinder benzinemotoren van 2, 4 en 6 pk waren weinig succesvol door de gecompliceerde bediening.1929 htm 66 minerva-kromhout-arm1930 kromhout autocarOok de vierslagpetroleummotoren voor de binnenvaart, die vanaf 1904 werden geproduceerd, sloegen niet aan. Op de RAI-tentoonstelling van 1905 kon echter een 12 pk-scheepsmotor worden getoond die wel een succes was. Er werd toen ook gestart met de serie-fabricage van motoren. Hiervoor was een nauwkeurige fabricage van de onderdelen nodig zodat ze onderling uitwisselbaar waren.1929 ESA 8 REO. Kromhout. Hainje

Motorenfabriek

1930 Kromhout VerehagenIn 1908 verhuisde de motorenafdeling van Kromhout naar een nieuwe fabriek aan de Ketelstraat in de Nieuwendammerham in Amsterdam-Noord, grenzend aan het IJ. De achtergebleven scheepswerf aan de Hoogte Kadijk werd in 1911 overgenomen door het naastliggende scheepswerf.1933 KromhoutIn 1911 ging Kromhout een nieuw ontwerp tweetact motor produceren, de R.O.-Kromhoutmotor van 35 pk. R.O. stond voor Ruwe Olie en dat betekende dat de motor op veel verschillende brandstoffen (van petroleum tot gasolie) kon lopen. Al snel moest de fabriek uitgebreid worden, vanwege de grote vraag naar deze motoren. Een volgend eigen ontwerp was de Hogedrukmotor uit 1926. Door de crisis aan het begin van de jaren 30 kwamen minder bestellingen binnen en werden de financiële reserves uitgeput. Toen is Kromhout de Engelse Gardner-motoren in licentie gaan bouwen. Deze motoren werden toegepast in onder meer in autobussen, vrachtwagen en tractoren.1936 9-1 Kromhout 5LW Groenewold.

Productie vrachtwagens en bussen

In 1935 kwam Kromhout met eigen trucks op de markt. Het eerste zelfgebouwde chassis was voor een autobus van de NACO. Een verscheidenheid aan chassis’ en motoren voor vrachtauto’s en bussen zorgde ervoor dat Kromhout een grote populariteit genoot.1936 Kromhout TB5 Werkspoor Tet 070

Vliegtuigmotoren

1936 Kromhout TrekkerIn licentie werden ook de Engelse Armstrong-Siddeley-motoren voor vliegtuigen gemaakt. Van deze 165 pk sterke motoren heeft Fokker er in 1939 vijftig in lesvliegtuigen gebouwd. Dit succes leidde tot een eigen ontwerp voor een vliegtuigmotor van Kromhout, de Genet Major Motor, maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is deze nooit toegepast. Tijdens de oorlogstijd zijn houtgasgeneratoren voor auto’s geproduceerd. Aan het eind van de oorlog is het bedrijf, net als veel andere in de buurt, leeggeroofd door de bezetter.1936 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 106 Zwaardvis, M-50651

Wederopbouw

1936 Kromhout-Schiedam Fa. v d Ende

Na de Tweede Wereldoorlog is het bedrijf weer opgestart, aanvankelijk voor de reparatie van motoren. Daarna werden vele vrachtauto’s en bussen met Kromhout-Gardner-motoren gebouwd voor Nederlandse afnemers. Vooral in het stadsvervoer van Amsterdam Rotterdam en Den Haag reden vele Kromhoutbussen. Bij het streekvervoer was Kromhout echter minder succesvol. De prototypen die geleverd waren aan GADO, NBM en NTM, dochterondernemingen van de Nederlandse Spoorwegen, leidden niet tot verdere bestellingen, want de NS gaf de voorkeur aan het Britse Leyland-product. Hierdoor kreeg Kromhout het steeds moeilijker, mede door de binnenlandse concurrentie van het sterk opkomende DAF.1936 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 107 Stier, M-50652 PB-35-05

Einde 

1936 Kromhout-Vlisco HelmondIn 1958 stopte Kromhout met de bouw van vrachtauto’s en bussen. Motoren werden nog steeds gemaakt. De productie van trucks werd tot 1962 overgenomen door Verheul, een bekende carrossier. Toen deze er in 1962 mee stopte, kwam er na ongeveer 2000 stuks een eind aan een vermaard merk.1936 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 109+houtgasgen dolly, M-50654 NB-96-07In 1966 werd Kromhout onderdeel van Stork. De productie van de motoren werd overgeheveld naar de motorenfabriek in Zwolle. In 1969 werd de Kromhout-motorenfabriek definitief gesloten. De fabriek in Zwolle is in 1989 overgenomen door Wärtsilä. De fabriekgebouwen zijn daarna door Stork gebruikt voor de productie van machines voor de voedingsmiddelenindustrie. Ook daaraan is een eind gekomen en nu worden de gebouwen gebruikt als evenenmentenhal en voor een restaurant.1936 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 110 Struisvogel, M-50655 PB-44-14

Kromhoutmuseum

1937 Amsterdam Kromhout-fabriek © Schuyt-collectieDe Scheepswerf aan de Hoogte Kadijk is nog tot 1970 in bedrijf geweest. In 1973 is hier het Werfmuseum ’t Kromhout gevestigd met diverse motoren die draaiend kunnen worden bekeken. Verder is er een nog de uit de 19e eeuw stammende originele en werkende smidse.1936 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 111, M-50656 PB-34-65Veel vissersschepen hadden vroeger een Kromhout-motor. Dit wordt bezongen in het nummer Stampen en rollen van de band Zijlstra.1937 Bus 8 Kromhout TB-5 Tramcoach-Werkspoor (Afgevoerd 1950) op het Van Loenshof te Enschede als Lijn Z naar Oldenzaal.1937 ESA 16-1 Kromhout Hainje 5 LW. (Al in 1940 naar D.W)1937 Kromhout TB-4 – Verheul HTM 1 Amsterdam Kromhout-fabriek

1937 kromhout T4 Jan De Vries

1937 Kromhout TB4 – Verheul, Waddinxveen 1937-19411937 kromhout fam van os1937 Kromhout TB5cyl LW – Verheul, Waddinxveen 1937-19411937 Kromhout B-27501937 Kromhout Trambus nr. 81937 Kromhout1937 Kromhout, Kromhout LW Gardner L6W, carr. Verheul, GTM 115 Haas, M-50660 NB-96-081937 Kromhout LW ad1937 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 112, M-50657 PB-35-011937 Kromhout-naco1937 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 113 Gazel, M-506581937 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 114 Baars, M-50659 PB-07-711937 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 116+Krupp aanh+houtgasgen, M-506611937 Kromhout, Kromhout LW, carr. Verheul, GTM 117 Eekhoorn, M-50662 PB-07-701937 T.E.T. bus 10 kent. E-18741 Kromhout TB4L carr. Den Oudsten en Domburg. Fabrieksfoto nieuw. E-187411938 ESA 9-1 Kromhout 5 LW Hainje A-35I721938 Autocar-Kromhout-Geesink brandweerwagen1938 kromhout 112 Beijnes1938 egmo 12 kromhout hilversum1938 Kromhout Hainje1938 Kromhout Autocar 1231 Geesink-Magirus1938 Kromhout de Rijke Spijkenisse1938 Kromhout LW B-6 VB 2 Werkspoor GTW 146 Meeuw1938 kromhout-Autocar Jan De Vries1938 Kromhout-Autocar Oude brandweerwagen in het Brandweermuseum in Hellevoetsluis1938 Kromhout-HTM1938 Kromhout TB-6C – Verheul1938 Kromhout Vuilniswagen1938 Kromhout LW TB4 carr van Rooijen-Verheul ZEGO1938 kromhout1939 Kromhout 11 met carrosserie van Verheul.‘t Kromhout Scheepsmotoren1939 Kromhout nr. 13 met carrosserie van Verheul.

1939 Kromhout + Schommelasoplegger1939 Kromhout TB-4LK Verheul NB-19-561939 Kromhout1939 Kromhout-Verheul TB5 Instructiebus 146 NB-47-41 1939, Churchillaan Amsterdam 19551939 Kromhout Althuisius comb NA-27-851939 Kromhout en Crosley van de FRE van Hielke Kramer1939 Kromhout1939 kromhout-t-5-lw-diesel1939 Kromhout-thermo1939 kromhout-t5-gelder1940 Kromhout nr. 12 met carrosserie van Verheul. Kenteken E-37510. Uit dienst 19581940 Shipsengine kromhout

1940 Kromhout B-6 VB 2 carr Verheul GTW 1751940 Kromhout TB4S carr. Hainje Heerenveen B-245951940 T.E.T. bus 24 Kromhout-Verheul met aangebouwde houtgasgenerator.1941 Kromhout TB5 LW – Verheul, Waddinxveen1942 Kromhout-Beijnes 141 op de Hofweg foto © Jan Voerman1946 Beynes-Kromhout

1946 Kromhout Kromhout B-6 VB2 Verheul carr GTW1741946 Kromhout TB-4 – Beijnes HTM 105 1946 Stationsweg © Jan Voerman 1946 Kromhout TB-4 – Beijnes HTM 120 Viaductweg © Jan Voerman1947 De enige echte volledige Kromhout die als brandweerwagen was opgebouwd1947 Federal met kromhout motor Ketelaars 0021947 Kromhout 919 Kusters-oplegger-philips1947 Kromhout Verheul de OranjeWhite-chassis waar men een Kromhout motor in gezet heeftKromhout motor Autocar Chassis1948 Bus 2 met Kenteken E-51548. Kromhout met carrosserie van Verheul. Opname voor station NS Enschede1948 kieft kromhout1948 Kromhout NB-47-521948 Kromhout Jumbo Bolsward1938/1948 Kromhout nr. 20 (1) met carrosserie van Domburg en Den Oudsten. In 1948 carrosserie van Verheul1948 Kromhout zwaar transport – Lommerts1948 Kromhout TB 5T 5LW – Verheul, Waddinxveen 1948-19501948 Kromhout Vrachtwagens

1948 Kromhout TB-5 – Beijnes Kromhout 175-Leiden © Frank Faber

1948 Kromhout 8 (lijn U) en 123 (lijn M) op de Kijkduinsestraat © Jan Voerman

1948 Kromhout Van Swieten1948 Kromhout Verheul Willem Ruys

1949 Kromhout AVEK Ledikanten en Matrassenfabriek Surhuisterveen B-35663

1949 Kromhout Althuisius combination NA-27-851949 Kromhout B6-VB2 Nr. 1 met carrosserie van Verheul. In 1956 vernummerd tot 101. In 1959 verkocht aan Koopmans te Rotterdam.1949 Kromhout Bulthuis1949 Kromhout B6VB2 nr. 1 met carrosserie van Verheul. Rechts een Guy-Arab op weg naar Glanerbrug. Opname in 1949 Gronau.1949 Kromhout Resnova1949 Kromhout nr.19 met tweede karrosserie van Hainje1949 Kromhout trekker no 16 Vato1947 TET bus 14 Kromhout met carrosserie Domburg en Den Oudsten. In 1949 nieuwe carrosserie van Verheul.1949 Kromhout van Noort LeidenAutocar Kromhout1950 Kromhout Hainje NB 35 431950 Kromhout1950 Kromhout Jongerius 0761950 Kromhout1950 KROMHOUT TANDEMASSER DIEPLADER MET LOC DOORNBOS fs1950 Kromhout VogelsangKromhout-Verheul VB10 RET1951 KROMHOUT B6VB21951 Kromhout truck1951 Kromhout met carrosserie van Verheul. Opname 1955 op lijn Glanerbrug-Almelo.1951 Kromhout Wolst NL © Alex Miedema1951 Kromhout B6VB2 Jansen Paris film1951 Kromhout Marbe Gelco1951 Kromhout B6VB21951 Kromhout-v5-Becht en Dyserinck NV1952 227Nieuwe Bus bij Kromhout1952 Kromhout 2 Hempenius Sneek1952 Kromhout B-384861952 kromhout 4 © Aad Versluis1952 Kromhout carr. De Schelde NB-34-901952 KROMHOUT citerne Hollandais en 19521952 Kromhout carr. Verheul NB-29-03Kromhout bus in (slaap)kamer (foto Niestadt)1952 Kromhout sbs1952 Kromhout carr. Verheul NB-39-061952 Kromhout carr. Verheul NB-39-081952 Kromhout V6T pic41952 Kromhout TB 4-2 carr. Verheul NB-28-971952 Kromhout van EJ van Dijk utrecht1952 Kromhout TB 4-2 carr. Verheul NB-29-071952 Kromhout V6VB NB-55-771952 Kromhout TB-5 – Werkspoor HTM 181 Binckhorst-2 © Jan Voerman1952 Kromhout V6T truck1952 Kromhout TB-50 – Verheul1952 Kromhout van Swieten1952 Kromhout TBZ-100 – Verheul 3031952 Kromhout Visser Zoutkamp1952 Kromhout TBZ-100 – Verheul Kromhout Loosduinen © Erik Stam1952 Kromhout Type TB-501952 Kromhout-Hainje NTM 30021938-1953 Bus 7 (ex 23) E 34933 Kromhout met carrosserie van Verheul heeft de oorlog doorstaan. 1953 Kromhout met stoom nr36 VGZ vrachtauto1953 Kromhout NB-84-18Kromhout Amsterdam ad1953 Nekami Maasstricht Kromhout1953 Kromhout 5 lommerts Zwaar Transport1953 kromhout 4-a © Aad Versluis1953 Kromhout T-5S is, met 5 cilinder Kromhout dieselmotor, chassisnummer T14521953 Kromhout met stoom nr36 VGZ vracht 2 van Gelder (propably older)1953 Kromhout T 5 zaan expresse1953 KROMHOUT 4X1953 Kromhout TB50 6HG 108 – Verheul, Waddinxveen A’dam1953 Kromhout 9 met carrosserie van Verheul.1953 Kromhout Siebeling1953 Kromhout Shell-kromhout1953 Kromhout Philips1953 Kromhout Verheul

1954 Kromhout TBZ100 carr. Verheul [1954]PB-89-17 Kromhout TBZ100 carr. Verheul NB-76-85

1954 Kromhout tank combi Bugler

1954 Kromhout Roset Terschelling

1954 Kromhout Trambus Den Bosch

1954 Leyland Royal Tiger Worldmaster- Kromhout TBZ 100- Verheul, Waddinxveen ??

1955 fotoboek-Loeffen-115-kromhout

1955 Kromhout TBZ-100A – Verheul 315 en PCC10xx Prinsegracht-Brouwersgracht © Roel Glas

1955 Kromhout Hempenius

1955 Kromhout Oegema Surhuisterveen

1955 Kromhout Rivella

1955 Kromhout, Amsterdam-Noord – Verheul, Waddinxveen

1955 Kromhout Web Hollander

1955 kromhout-advert

1955 Kromhout-scheepsmotor (ships engine)

1955 Kromhout-scheepsmotor (ships engine)

Kromhout-TB5 ?

1957

1957 Kromhout verheul bus30 station Hofplein © R v d Zant

1958

1959

1960

1960 Kromhout Duikboot bussen 16

1960 611-2-Kromhout-Verheul

1960 Kromhout Carr. Kusters

1960 kromhout HTM 3, 22-05-1960

1960 Kromhout Verheul autobus nr. 6 van het G.E.B.R.U. als lijn 6.

1960 Kromhout wagenpark

19611961 Bus 780, Kromhout-Werkspoor, lijn 45, Kastanjeplein

1961 HTM 52 Kromhout-Verheul Buslijn P Kijkduinsestraat Loosduinen

1961 HTM Twee Kromhout-Verheul TB-6C’s op buslijn L in 1961 op het Gevers Deynootplein bij de Badhuisweg te Scheveningen.

1961 Kromhout-TB50 4 van lijn 1 op het Lange Voorhout in 1961

1961 Kromhout-Verheul VB10 RET 754 langs het ketelhuis

1961 Kromhout-Verheul VB10 RET 754 voor de stallingsdeuren

1962

1962 ESA 73 Kromhout Hainje TB 50 (Ex NTM Heerenv.)

1962 Kromhout BBA bus 903 Breda

1962 Kromhout 52-09-HF

1962 Kromhout-Verheul VB10 RET 770

1965 De geschiedenis van Kromhout

1966 Kromhout TB-50 – Verheul 7 © Wil Leebeek

Finish